ስሜታችን እና የምንናገረው ቋንቋ: ግንኙነት አለ?

ንግግራችን በቀጥታ ከማሰብ ጋር የተያያዘ ነው። የሶቪዬት ሳይኮሎጂስት ሌቭ ቪጎትስኪ እንኳን ሳይቀር በሰው ውስጥ ከፍተኛው የስነ-ልቦና ግንኙነት ዓይነቶች ሊኖሩ የሚችሉት እኛ ሰዎች በአስተሳሰብ እርዳታ በአጠቃላይ እውነታውን ስለሚያንፀባርቁ ብቻ ነው ብለው ይከራከራሉ።

በተወሰነ የቋንቋ አከባቢ ውስጥ እያደግን በአፍ መፍቻ ቋንቋችን እናስባለን ፣ የነገሮችን ፣ ክስተቶችን እና ስሜቶችን ከመዝገበ-ቃላቱ ውስጥ ስሞችን እንመርጣለን ፣ የቃላትን ትርጉም ከወላጆች እና “የአገሬ ልጆች” በባህላችን ማዕቀፍ ውስጥ እንማራለን ። እናም ይህ ማለት ሁላችንም ሰዎች ብንሆንም የተለያዩ ሀሳቦች ሊኖረን ይችላል ለምሳሌ ስለ ስሜቶች።

"ጽጌረዳ ብትሏትም ቢያንስ አይደለም..."

የተለያየ ባህል ያለን ሰዎች እንደመሆናችን መጠን ስለ መሰረታዊ ስሜቶች እንዴት እናስባለን: ፍርሃት, ቁጣ ወይም, ሀዘን? የኦታጎ ዩኒቨርሲቲ የምርምር ባልደረባ እና የባህል-ባህላዊ ልዩነትን የስሜት ጽንሰ-ሀሳቦችን ለማጥናት በአለም አቀፍ ፕሮጀክት ላይ ተሳታፊ የሆኑት ዶክተር ጆሴፍ ዋትስ በጣም የተለየ ነው ይላሉ። የፕሮጀክቱ የምርምር ቡድን ከሰሜን ካሮላይና (ዩኤስኤ) የሳይኮሎጂስቶች እና ከማክስ ፕላንክ የተፈጥሮ ሳይንስ ተቋም (ጀርመን) የቋንቋ ሊቃውንትን ያካትታል.

ሳይንቲስቶች የ2474 ዋና ቋንቋ ቤተሰቦች የሆኑትን 20 ቋንቋዎች ቃላቶችን መርምረዋል። የስሌት አቀራረብን በመጠቀም ቋንቋዎች ከትርጉም ጋር የተያያዙ ጽንሰ-ሐሳቦችን ለመግለጽ ተመሳሳይ ቃል የሚጠቀሙበት የ"colexification" ንድፎችን ለይተው አውቀዋል. በሌላ አነጋገር ሳይንቲስቶች ከአንድ በላይ ፅንሰ-ሀሳብን በሚገልጹ ቃላት ላይ ፍላጎት ነበራቸው. ለምሳሌ፣ በፋርስኛ፣ ተመሳሳይ ቃል “ænduh” ሀዘንን እና ጸጸትን ለመግለጽ ጥቅም ላይ ይውላል።

ከሀዘን ጋር ምን ይሄዳል?

የሳይንስ ሊቃውንት ትላልቅ የኮሌክስ አውታረ መረቦችን በመፍጠር ጽንሰ-ሀሳቦችን እና ቃላቶቻቸውን በብዙ የዓለም ቋንቋዎች ማዛመድ ችለዋል እና ስሜቶች በተለያዩ ቋንቋዎች እንዴት እንደሚንፀባረቁ ጉልህ ልዩነቶች አግኝተዋል። ለምሳሌ, በ Nakh-Dagestan ቋንቋዎች "ሀዘን" ከ "ፍርሃት" እና "ጭንቀት" ጋር አብሮ ይሄዳል. እና በደቡብ ምሥራቅ እስያ በሚነገሩት የታይ-ካዳይ ቋንቋዎች “ሐዘን” የሚለው ጽንሰ-ሐሳብ ወደ “ጸጸት” ቅርብ ነው። ይህ ስለ ስሜቶች የፍቺ አጠቃላይ ተፈጥሮ አጠቃላይ ግምቶችን አጠራጣሪ ያደርገዋል።

ቢሆንም፣ በስሜቶች ውስጥ ያለው ለውጥ የራሱ መዋቅር አለው። በጂኦግራፊያዊ ቅርበት ውስጥ ያሉ የቋንቋ ቤተሰቦች እርስ በርስ ከሚራራቁ ይልቅ በስሜቶች ላይ የበለጠ ተመሳሳይ "አመለካከት" አላቸው. ሊሆን የሚችልበት ምክንያት በእነዚህ ቡድኖች መካከል ያለው የጋራ አመጣጥ እና ታሪካዊ ግንኙነት ስለ ስሜቶች የጋራ ግንዛቤ እንዲኖር አድርጓል።

ተመራማሪዎቹ ለሁሉም የሰው ልጅ ከተለመዱ ባዮሎጂያዊ ሂደቶች ሊመነጩ የሚችሉ ሁለንተናዊ የስሜታዊ ልምድ አካላት እንዳሉ ደርሰውበታል ይህም ማለት ሰዎች ስለ ስሜቶች የሚያስቡበት መንገድ በባህል እና በዝግመተ ለውጥ ብቻ ሳይሆን በባዮሎጂም ጭምር ነው.

የፕሮጀክቱ ስፋት, አዳዲስ የቴክኖሎጂ መፍትሄዎች እና አቀራረቦች በዚህ ሳይንሳዊ አቅጣጫ ውስጥ የሚከፈቱትን እድሎች ሰፋ ያለ እይታ ለመመልከት ያስችላል. ዋትስ እና ቡድኑ በአእምሮአዊ ግዛቶች ትርጉም እና ስያሜ ላይ ባህላዊ ልዩነቶችን የበለጠ ለመመርመር አቅደዋል።

ያልተሰየሙ ስሜቶች

የቋንቋ እና የባህል ልዩነቶች አንዳንድ ጊዜ በጣም ይራመዳሉ እናም በተናጋሪዎቻችን መዝገበ-ቃላት ውስጥ እንደ የተለየ ነገር ለማግለል እንኳን አልተጠቀምንበትም ለሚለው ስሜት ቃል ሊኖር ይችላል።

ለምሳሌ፣ በስዊድንኛ፣ “Resfeber” ማለት ከጉዞ በፊት የሚያጋጥመንን ጭንቀት እና አስደሳች ጊዜን ማለት ነው። እና ስኮትላንዳውያን አንድን ሰው ከሌሎች ጋር ስናስተዋውቅ ስሙን ማስታወስ ባንችልበት ጊዜ ለሚደርስብን ድንጋጤ “ታርትል” የሚል ቃል ሰጥተውታል። የተለመደ ስሜት, አይደለም?

እኛ ለሌላው የሚሰማንን ኀፍረት ለመለማመድ እንግሊዛውያን እና ከእነሱ በኋላ “የስፓኒሽ ውርደት” የሚለውን ሐረግ መጠቀም ጀመርን (የስፓኒሽ ቋንቋ ለተዘዋዋሪ ኀፍረት የራሱ ሐረግ አለው - “vergüenza ajena”)። በነገራችን ላይ, በፊንላንድ ውስጥ እንደዚህ ያለ ልምድ - "myötähäpeä" የሚል ስም አለ.

እንደነዚህ ያሉትን ልዩነቶች መረዳት ለሳይንቲስቶች ብቻ ሳይሆን ጠቃሚ ነው. በሥራ ቦታ ወይም በጉዞ ላይ እያለን አብዛኞቻችን የተለያየ ቋንቋ ከሚናገሩ የሌሎች ባሕሎች ተወካዮች ጋር መገናኘት አለብን። የአስተሳሰብ፣የወግ፣የሥነ ምግባር ደንቦችን እና ስለስሜቶች ጽንሰ-ሀሳብ ያለውን ልዩነት መረዳት አጋዥ እና በአንዳንድ ሁኔታዎች ቆራጥ ሊሆን ይችላል።